Tijdens de coronapandemie heeft fysiek onderwijs in het mbo, hbo en wo niet of slechts in beperkte mate plaatsgevonden. Dit heeft naar verwachting weerslag gehad op het proces van integratie van studenten bij de start van een nieuwe opleiding (OECD, 2020; Misirlis, Zwaan, Sotiriou, & Weber, 2020; Hagedorn, Wattick, & Olfert, 2021). Om negatieve gevolgen van corona op doorstroom naar een vervolgopleiding en de start van de studie te beperken, zijn vanuit het NPO-middelen beschikbaar gesteld. Uit de voortgangsrapportage blijkt dat het thema ‘soepele in- en doorstroom’ veel gekozen is. Volgens monitoringgegevens is 43 procent van NPO middelen aan dit thema toegekend (NPO, 2021). Onderhavig onderzoek heeft als doel inzicht te krijgen in de werking van ondersteuningsmaatregelen, en de bijdrage van NPO daarop.

Mbo- en hbo-instellingen kennen ondersteuningsmaatregelen voor een versoepeling van de doorstroom (bv. onderzoek naar de werking van ‘studentlabs’, monitoring maatregelen gelijke kansen, NRO-onderzoek 405-17-490). Maatregelen maken vaak onderdeel uit van een veel breder pakket aan uiteenlopende initiatieven). Zie ook (Jansen & Terlouw, 2009; Mulder & Cuppen, 2016; Mulder & Cuppen, 2018).

Focuspunt is ondersteuningsmaatregelen te onderzoeken die het hoofd moe(s)ten bieden aan de negatieve gevolgen van corona, de manier waarop deze maatregelen werken en de rol van NPO-gelden hierin. We richten ons op het inventariseren van maatregelen, de bijbehorende activiteiten die instellingen initiëren en de effecten ervan op de in- en doorstroom van studenten naar het hbo.

Er worden veel activiteiten ondernomen, maar de onderbouwing ervan in relatie met (een positieve) in- en doorstroom van studenten mist veelal. Het uitvoeren van niet onderbouwde initiatieven verhoogt het risico dat activiteiten met goede bedoelingen worden ondernomen, maar zonder het beoogde effect; ´men blust dan naast de brand´.

Om deze redenatielijn, onderdeel van het ‘onderzoekend vermogen’ van docenten en managers te versterken, ontwikkelen we een training rondom het uitvoeren van een probleemanalyse. We maken daarbij gebruik van modellen als de ontwerpcyclus en de CIMO-logica: Context-Interventie-Mechanisme-Outcome (Pawson & Tilley, 1997; Van Aken, 2007)

De hieruit voorkomende onderzoeksvragen in dit onderzoeksvoorstel zijn:

1. Welke (typen) ondersteuningsmaatregelen hebben de aangesloten instellingen ingezet om negatieve gevolgen van corona op de overgang naar een nieuwe opleiding en een goede start van een studie te beperken?
   • Met welk doel hebben de instellingen de NPO gelden ingezet en wat heeft het opgeleverd?
2. Wat zijn mechanismen en resultaten van deze ondersteuningsmaatregelen, ten aanzien van:
   • Keuzeproces
   • Begeleiding
   • Sociale integratie
   • Academische integratie
3. In hoeverre heeft NPO een rol gespeeld in het tot stand komen en voortzetten van deze ondersteuningsmaatregelen?
4. Hoe ziet het ontwerpproces eruit dat opleidingen doorlopen om tot onderwijsverbetering en interventies te komen? En in hoeverre is dat effectief?

Het doel van het onderzoek is nieuwe kennis opdoen over genomen ondersteuningsmaatregelen, hun effectiviteit en werkzame elementen en deze kennis beschikbaar stellen aan het mbo en hbo.